Çikolata Hakkında Acı Gerçekler
Çikolatanın mutluluk hormonu (serotonin) salgılamamıza neden olduğu malum. Fakat bir de işin bilmediğimiz tarafları var. Çikolatayı bakkaldan kolayca alıyoruz ama bir çok endüstriyel üründe olduğu gibi bu işin de arkası pek temiz değil.
Şimdi çikolatanızı bir kenara bırakın ve Fortune'da yayınlanan geniş çaplı araştırmadan öğrendiğim bilgileri aklımızın bir köşesine yazalım;
Çikolata-şeker (chocolate candy) endüstrisi 100 milyar dolarlık bir hacme sahip. Bu pastanın büyük bir bölümü de tahmin edeceğiniz üzere Nestle, Mars, Hersey's gibi Avrupa ve Amerika menşeli şirketlerin elinde.
Çikolata, kakao meyvesinden üretilen bir şey ve kakaonun anavatanı da Batı Afrika. Dünyadaki kakao ağacının yüzde 70'i bu bölgede yetişiyor. Bölgenin iki fakir ülkesi olan Fil Dişi Sahilleri ve Gana ise küresel üretimin yüzde 60'ını elinde tutuyor.
Fil Dişi Sahilleri ve Gana'nın toplam GDP'si 73 milyar dolarken, sadece Nestle'nin geçen yılki satışı 100 milyar doları buluyor. Her iki ülkedeki çiftçiler de uluslararası yoksulluk sınırının altında gelir elde ediyor. 1 ton kakaonun fiyatı 2013-2014 sezonunda 2000 dolar civarındayken, Gana'daki bir çiftçi günlük ortalama 84 cent, Fil Dişi Sahilleri'nde ise sadece 50 cent kazanmış.
Kakao hasadı için en iyi zaman Ekim-Aralık aylarındaki dönem. Meyveler sarı-turuncu kabuklarıyla olgun hale geliyor ve hasat başlıyor ama şu anda kakao hasatında çalışan 2,1 milyon çocuk var. Aynı rakam 5 yıl önceki araştırmada 1,75 milyonmuş.
Bu çocuklar palalarla çalışmak gibi tehlikeli bir yapabildikleri gibi, ailesinin yanında ücretsiz çalışmak, okuldan kopmak ve 45 kiloluk sepetleri taşımak zorunda da kalıyor.
Aslında son 15 yıldır çocuk kakao işçilerinin önüne geçmek için çeşitli adımlar atılmış. Ancak harcanan 10 milyonlarca dolar pek de işe yaramamış.
Hindistan ve Çin'de gelirlerin artması çikolataya olan talebi arttırken, hammade fiyatları düşmesine rağmen kakao fiyatları 2015'te yüzde 13 artış göstermiş. Ocak 2016 itibarıyla 1 ton kakonun fiyatı 2,678 dolar.
2005'te imzalanan Harkin-Engel Protokolü, çocuk işçi sayısını düşürmeyi amaçlasa da hedefler önce 2008'e sonra da 2010'a ertelenmiş. Şu anda hedef 2020'de Fil Dişi Sahilleri ve Gana'daki çocuk işçi sayısını yüzde 70 azaltmak.
Dünyanın en büyük 10 çikolata şirketi, Dünya Kakao Fonu (World Cocoa Foundation) adlı endüstriyel grup altında CocoaAction diye program başlatmış. 2014'de başlatılan bu program, 500 milyon dolarlık fon ile üretimi daha sağlıklı hale getirmek için Fil Dişi Sahilleri ve Gana'daki 300 bin çiftçiyi eğitmeyi hedefliyor.
Nestle, Hershey, Cargill ve Archer Daniels Midland gibi çikolata üreticisi veya kakao sağlayıcıları da halen devam eden insan kaçakçılığı gibi davaların muhatabı olmuş.
Özetle çikolatayı yemesi güzel ama olaya biraz da bu açıdan bakmaya çalışalım...
Daha önce görmemiş olanlar için de 'ilk kez çikolata tadan kakao işçileri'nin videosunu paylaşmadan geçmeyeyim.